Ouders en de manier waarop zij hun kinderen opvoeden hebben grote invloed op hoe hun kinderen zich voelen, zich gedragen en hoe goed zij zich kunnen redden op school, later op hun werk en in de maatschappij. Ouders vervullen, vaak onbewust, een aantal verschillende rollen. Ouders zijn leermeesters die hun kinderen van alles leren. Bovendien zien de kinderen hun ouders als voorbeelden die zij graag kopiëren. Ouders zijn ook de managers van het (sociale) leven van kinderen. Zij beslissen of hun kinderen bijvoorbeeld wel of niet naar de naschoolse opvang gaan en hebben invloed op welke sport ze beoefenen. Op deze manier besluiten ouders waaraan kinderen worden blootgesteld en wat zij daarvan kunnen leren.

Verschillende opvoedstijlen

Opvoed- en ouderschapsstijl zijn de manieren waarmee het emotionele klimaat wordt geschapen waarbinnen de interacties tussen ouder en kind zich afspelen. Er worden vier verschillende stijlen onderscheiden. Afhankelijk van de mate waarin ouders reageren op hun kinderen en ondersteuning bieden aan de ene kant en de mate van verwachtingen of eisen die de ouders aan hun kinderen stellen aan de andere kant. Zie de afbeelding hieronder.

De ene stijl werkt beter dan de andere. De gezaghebbende opvoedstijl werkt het beste. De andere drie stijlen daarentegen werken vaak niet goed en hebben een negatief effect dat tot problemen kan leiden wanneer de kinderen in de puberteit komen. En ook nog daarna, wanneer de kinderen volwassen zijn. Een kanttekening is echter nodig. Het temperament en het gedrag van kinderen hebben natuurlijk ook invloed op hoe ouders op hun kinderen (kunnen) reageren.

Gezaghebbende stijl

Bij deze opvoedstijl stellen ouders hoge verwachtingen. Zij reageren veel op hun kinderen en bieden veel steun. Gezaghebbende ouders stellen duidelijke kaders en regels en weten die ook krachtig te handhaven, op een vriendelijke manier. Ook gunnen zij hun kinderen veel autonomie, het recht om zelf te beslissen over zo veel mogelijk dingen maar wel binnen de gestelde kaders. Zij behandelen hun kinderen met respect, luisteren naar hun ideeën en meningen. Ook steunen zij hun kinderen waar dat nodig is. Kinderen van deze ouders zijn vaak competent, populair en hebben veel zelfvertrouwen. Als pubers gebruiken zij minder drugs, presteren ze beter op school en vertonen ze minder probleemgedrag.

Autoritaire stijl

Ouders met een autoritaire opvoedstijl stellen hoge eisen en verwachtingen aan hun kinderen, maar bieden ze weinig ondersteuning. Zij reageren niet of weinig op de behoeften van hun kinderen. Deze ouders drukken hun zin vaak door en oefenen hun ouderlijke macht uit door te dreigen en/of te straffen. Zij willen dat hun kinderen gehoorzaam zijn zonder een uitleg te geven waarom zij bepaalde dingen van hun kinderen verwachten. Wanneer kinderen vragen waarom iets moet is het antwoord vaak ‘omdat ik het zeg’. In extreme gevallen worden kinderen mishandeld. Deze ouders oefenen forse controle uit. Dat kan controle over het gedrag zijn, maar ook psychologische controle, waardoor kinderen gemanipuleerd kunnen worden. Kinderen van deze ouders kunnen later een depressie krijgen of probleemgedrag vertonen.

Toegevende stijl

Ouders met een toegevende stijl reageren op de behoeften van hun kinderen. Zij zijn soepel en vinden alles goed. Zij stellen echter ook geen verwachtingen of eisen aan hun kinderen en geven ze geen kaders en regels mee waarbinnen hun kinderen moeten opereren. Kinderen met dit type ouders zijn vaker impulsief en hebben weinig zelfcontrole. Ook kunnen ze probleemgedrag vertonen en presteren ze slechter op school. Ze gebruiken vaker drugs en alcohol dan kinderen met gezaghebbende ouders.

Afwijzende/verwaarlozende stijl

Dit type ouders is weinig betrokken bij hun kinderen. Ze hebben geen verwachtingen en bieden ook weinig steun aan hun kinderen wanneer die daar behoefte aan hebben. Deze ouders stellen ook weinig tot geen regels. Zij zijn meer gefocust op hun eigen behoeften. In extreme gevallen verwaarlozen zij hun kinderen. Kinderen van dit type ouders hebben weinig vrienden op school en hebben later vaak moeite zich te binden aan een partner of aan hun eigen kinderen. Eenmaal in de puberteit vertonen ze vaak allerlei probleemgedrag.

Beelddenken en ouderschapsstijl

Beelddenkende kinderen zijn vaak zeer gevoelig voor sfeer. Er is veel overlap tussen hoog gevoeligheid en beelddenken. Beelddenkers kunnen daardoor gevoeliger zijn voor de opvoedstijl van hun ouders dan andere kinderen. Een gezaghebbende opvoedstijl biedt beelddenkers de structuur en de regelmaat die zij nodig hebben, omdat het in hun hoofd vaak chaotisch kan zijn door de vele beelden en associaties die zij hebben.

Kijk hier voor meer tips voor ouders van beelddenkers.

Conclusie

Er zijn vier ouderschapsstijlen, waarvan de gezaghebbende stijl het beste werkt voor alle kinderen, zowel beelddenkers als niet-beelddenkers. De ouderschapsstijl die gehanteerd wordt heeft veel effect en gevolgen voor kinderen, als zij in de puberteit komen en als zij volwassen zijn.

© Caroline Wiebenga, De Beelddenker. Wil je (een deel van) dit artikel gebruiken dan mag dat zonder toestemming door een link naar deze pagina te plaatsen. In alle andere gevallen graag vooraf overleg.

Referentie

Siegler, R., DeLoache, J., Eisenberg, N., & Saffran, J. (2014). How Children Develop (4th). New York, NY: Worth Publishers.